Eva Visual Check to nowe, przenośne urządzenie, pomocne w diagnostyce raka szyjki macicy. Nie zastąpi jednak cytologii, kolposkopii i testów na obecność wirusa HPV, czyli rekomendowanego obecnie standardu postępowania. Jak działa połączenie sztucznej inteligencji oraz algorytmów uczenia maszynowego – wyjaśnia Maciej Mazurec, ginekolog, ekspert skriningu raka szyjki macicy, kolposkopista-praktyk, Master of Colposcopy PTKiPSM, założyciel Centrum Zdrowia Kobiety CORFAMED, członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy, członek Zarządu Sekcji Patologii Szyjki Macicy, Kolposkopii i Cytologii PTGiP. Wypowiedź doktora jest jego prywatną opinią a nie stanowiskiem Zarządów, których jest członkiem.
Panie doktorze, przypomnijmy, jaki jest obecnie standard diagnostyki, jeśli chodzi o profilaktykę raka szyjki macicy?
W skriningu finansowanym przez NFZ standardem pozostaje historyczna już cytologia konwencjonalna wykonywana co 3 lata w grupie kobiet w wieku 25-59 lat.
Jednak 4 lutego 2021 (na miesiąc przed obchodzonym 4 marca Światowym Dniem Wiedzy o HPV) w Polsce dokonał się przełom w strategii prewencji wtórnej raka szyjki macicy (rsm).
W tymczasowych rekomendacjach dla skriningu rsm w naszym kraju Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) wraz z Polskim Towarzystwem Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy (PTKiPSM) zaleciły skrining na podłożu płynnym, czyli zastosowanie podłoża płynnego, jako nośnika pobranego materiału komórkowego z szyjki macicy. Dla skriningu na podłożu płynnym (LBS) zarekomendowano z kolei wdrożenie modelu HPV-zależnego, tj.:
– izolowanego pierwotnego testu w kierunku 14 wysokoonkogennych typów HPV (HRHPV14)
– lub testu połączonego (cotesting) obejmującego jednoczasowy test HRHPV14 i cytologię na podłożu płynnym (LBC), z dalszym postępowaniem diagnostyczno-terapeutycznym zależnym od wyniku testu.
Zarekomendowano więc sposób pozyskania materiału umożliwiający jego pobranie na jednej wizycie z możliwością wykonania kilku testów, w tym odroczonych w czasie w razie takiej potrzeby. Wyobraźcie więc sobie Panie, że idąc na jedną wizytę uzyskujecie komfort jednokrotnego badania ginekologicznego, które umożliwia pełną diagnostykę wskazań do drugiego etapu diagnostycznego – badania kolposkopowego, bez żadnych dodatkowych wizyt (jedna wizyta – jedno pobranie – kompletna diagnoza).
Tymczasowe rekomendacje dopuściły także w warunkach polskich metodę samopobrania (selfsamplingu), czyli możliwość samodzielnego pobrania przez pacjentkę materiału do testu HRHPV14 w zaciszu domowym, bez konieczności wizyty u lekarza, co ma uzupełnić skrining, nie tylko w dobie pandemii, ale także poprzez włączenie kobiet, które z różnych powodów nie mogą lub nie chcą uczestniczyć w dotychczasowej formie badań.
Oto najnowsze standardy skriningu rsm w Polsce.
Każdego roku w Polsce na raka szyjki macicy choruje 3,5 tys. kobiet, a 2,5 tys. niestety przegrywa z chorobą i umiera. Mówi się, że Eva Visual Check to nadzieja wczesnej diagnostyki. Czy może więc być samodzielnym badaniem skriningowym? Jakie możliwości daje i jak działa to urządzenie?
Cytując odnośne stanowisko PTGiP:
„System zaawansowanej oceny wizualnej EVA to cyfrowe przenośne urządzenie optyczne oparte na dedykowanym smartfonie z systemem Android, połączone z dedykowaną aplikacją i portalem internetowym. (…)
Uzyskane obrazy przesłane są i oceniane (przyp. autora z zastosowaniem do interpretacji sztucznej inteligencji) w czasie rzeczywistym przez system Visual Check pod względem obecności lub braku obecności cech świadczących o zmianach śródnabłonkowych lub procesie złośliwym. (…)
Visual Check nie jest narzędziem diagnostycznym, a jedynie wsparciem procesu diagnostycznego. Odpowiedzialność za decyzje oparte na wyniku uzyskanym w systemie Visual Check ponosi lekarz. (…)”
Podsumowując, system Eva Visual Check to pomocnicze narzędzie diagnostyczne, najskuteczniejsze w rękach wykształconego i doświadczonego kolposkopisty. Najłatwiej takich specjalistów można znaleźć wśród Certyfikowanych Kolposkopistów PTKiPSM, których aktywna lista znajduje się na stronie Towarzystwa.
Nigdzie na świecie system nie uzyskał do tej pory rekomendacji do zastosowania jako samodzielne narzędzie skriningowe, mogące być alternatywą dla wymazu w kierunku wysokoonkogennych typów HPV.
Może więc być uzupełnieniem kolposkopii w nowoczesnych, zaawansowanych systemach skriningowych, a po zakończeniu badań klinicznych, potencjalnym narzędziem dla systemów z utrudnionym dostępem do wykształconych kadr medycznych (np. państw trzeciego świata), do których Polska na szczęście się nie zalicza.
Jak przebiega badanie z użyciem EVC z punktu widzenia pacjentki?
Badanie nie różni się z punktu widzenia pacjentki niczym od badania kolposkopowego.
Kiedy EVA Visual Check stanie się standardem w Polsce?
Nic nie wskazuje na to, by w dającym się przewidzieć czasie jakiekolwiek badanie mogło stać się alternatywą dla testu HPV.
Wysiłek nas wszystkich zaangażowanych w prewencję wtórną, ale także szeroko rozumianych mediów, powinien zostać ukierunkowany na rzetelną, masową edukację polskich kobiet w zakresie najskuteczniejszego skriningu raka szyjki macicy stosowanego coraz szerzej na całym świecie, tj. opartego o wykrywanie wysokoonkogennych typów wirusa brodawczaka ludzkiego, wirusa, który wywołuje raka szyjki macicy.
PTGiP oraz PTKiPSM otworzyły w Polsce drzwi do nowej ery prewencji wtórnej rsm – strategii HPV-zależnej.
Namawiam Panie do badań przesiewowych opartych o test w kierunku HPV (także z towarzyszącą cytologią).
Namawiam także do masowego udziału w szczepieniach przeciwko HPV, ponieważ zapobieganie infekcji HPV, czyli profilaktyka pierwotna, to najskuteczniejsza metoda uniknięcia zachorowania na raka szyjki macicy.
Dziękuję za rozmowę.
Red. Justyna Sokołowksa