Źródło: https://www.zwrotnikraka.pl/koronawirus
Z niepokojem śledzimy doniesienia dotyczące epidemii koronawirusem COVID-19, która 11 marca 2020 roku została nazwana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) pandemią. Pandemia to rozprzestrzenianie się nowej choroby na całym świecie. Czy koronawirus może być groźny dla pacjentów onkologicznych?
W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na koronawirusa znajdują się osoby starsze, schorowane oraz z osłabioną odpornością. Zwiększone zagrożenie infekcją koronawirusem dotyczy również pacjentów onkologicznych – w trakcie lub po leczeniu.
Ośrodki onkologiczne w Polsce wprowadziły całkowity zakaz odwiedzin chorych oraz zmiany w wizytach kontrolnych. Co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na COVID-19?
KORONAWIRUS GROŹNY DLA PACJENTÓW ONKOLOGICZNYCH
Celem leczenia onkologicznego jest zniszczenie komórek nowotworowych. Cytostatyki podawane pacjentom onkologicznym działają toksycznie i niszczą komórki nowotworowe. Niestety, efekt leków przeciwnowotworowych może być destrukcyjny również dla zdrowych komórek i prowadzić do upośledzenia pracy układu odpornościowego.
Czy chorzy na raka w trakcie leczenia onkologicznego są zatem bardziej podatni na zakażenie koronawirusem?
Odpowiedź na to pytanie jest niestety twierdząca. Grupą wymagającą szczególnych środków ostrożności są m.in. pacjenci z osłabioną odpornością, nowotworami hematoonkologicznymi, w trakcie leczenia chemioterapią oraz po przeszczepie szpiku kostnego.
– Patrząc na dane z ognisk epidemii, najbardziej narażeni na ciężki przebieg infekcji są pacjenci z nowotworami krwi [hematologicznymi]. Nowotwory krwi same w sobie, takie jak chłoniaki nieziarnicze, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL), ostra białaczka szpikowa (OBSz), ostra białaczka limfoblastyczna (OBL) czy szpiczak mnogi (MM), jak i chemioterapia stosowana z powodu tych chorób, powodują głębokie deficyty odpornościowe, które stanowią ryzyko powikłań infekcyjnych u pacjentów. Zagrożone są także osoby z chorobą nowotworową, które są obecnie w trakcie leczenia onkologicznego – najbardziej w trakcie chemioterapii, ale też radioterapii czy operacji – wyjaśnia lek. Małgorzata Osmola – Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawski Uniwersytet Medyczny.
Jak zalecają eksperci, pacjenci onkologiczni, którzy zakończyli już aktywne leczenie także powinni zachować ostrożność – układ odpornościowy potrzebuje czasu, aby powrócić do równowagi.
WPŁYW LECZENIA ONKOLOGICZNEGO NA ODPORNOŚĆ
W trakcie chemioterapii, szpik kostny pacjenta (odpowiedzialny za produkcję czerwonych krwinek transportujących tlen do wszystkich części ciała) posiada ograniczone zdolności w ich generowaniu. W efekcie, może dojść do spadku ilości komórek czerwonych, a w tkankach zacznie brakować odpowiedniej ilości tlenu niezbędnej do wysiłku i pracy. W takim przypadku zaleca się oszczędny tryb życia oraz kilka drzemek regeneracyjnych w ciągu dnia.
Leki cytotoksyczne stosowane w chemioterapii zmniejszają również produkcję białych krwinek odpowiedzialnych za funkcjonowanie układu odpornościowego i zwalczanie infekcji. W wyniku terapii onkologicznej następuje osłabienie organizmu, a pacjent staje się bardziej podatny na zakażenie np. grypą czy koronawirusem.
– W porównaniu z populacją ogólną osoby chore na choroby nowotworowe są bardziej narażone na zarażenie SARS-CoV-2 i rozwój poważniejszej postaci COVID-19. Wiele osób w tej grupie to seniorzy o gorszym ogólnym stanie zdrowia, dodatkowo przyjmujących leki hamujące działanie układu odpornościowego. Z nielicznych danych wynika, iż śmiertelność wśród osób z współistniejącymi chorobami nowotworowymi wyniosła 5,6%, a więc ponad dwa razy więcej, niż ogólny szacowany wskaźnik umieralności na COVID-19. Nie ma jeszcze dokładnych danych z Włoch określających śmiertelność przy zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 u pacjentów onkologicznych. Spośród osób, które uzyskały pozytywny wynik w kierunku COVID-19 w Chinach, prawie 5% z nich to chorzy na raka, z bardzo wysoką śmiertelnością – tłumaczy dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski – Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
KORONAWIRUS – JAK UNIKNĄĆ ZARAŻENIA
W kontekście rosnącego zagrożenia zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2 zaleca się, aby pacjenci w trakcie chemioterapii i radioterapii unikali dużych skupisk ludzkich, które mogą być dla nich niebezpieczne.
Aby obniżyć ryzyko zagrożenia koronawirusem (ale i grypą) warto zrezygnować z wizyt w supermarketach, kinach czy widowiskach sportowych. Eksperci sugerują unikanie płacenia tradycyjnymi banknotami i korzystanie z kart zbliżeniowych. Dobrym pomysłem dla osób znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na koronawirusa są zakupy przez Internet – bez wychodzenia z domu.
Pacjentom onkologicznym nie zaleca się wizyt w aptekach, przychodni POZ czy na oddziałach szpitalnych typu SOR – chyba, że bezwzględnie wymaga tego sytuacja. W tych miejscach może znajdować się najwięcej osób z infekcjami, a ryzyko zakażenia koronawirusem jest największe.
Jeśli coś niepokojącego dzieje się ze zdrowiem, w pierwszej kolejności warto spróbować skontaktować się telefonicznie z lekarzem.
KORONAWIRUS – ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE DLA PACJENTÓW ONKOLOGICZNYCH
Dodatkowe środki zapobiegawcze przeciwko zakażeniu koronawirusem warto wprowadzić w domu – szczególnie jeśli przebywają w nim pacjenci onkologiczni. Wyglądają one podobne, jak w przypadku zwiększonego ryzyka zarażenia grypą czy przeziębieniem.
- Jeśli w mieszkaniu, w którym przebywa pacjent onkologiczny choruje któryś z domowników, to ta osoba powinna nosić maseczkę ochronną, a najlepiej nie mieć kontaktu z chorym.
- Warto, aby pacjent w trakcie aktywnego leczenia chemioterapią i radioterapią posiadał własny komplet sztućców, talerz i szklankę. Szczoteczkę do zębów należącą do pacjenta onkologicznego należy trzymać oddzielnie.
- Wszyscy domownicy powinni jak najczęściej myć ręce, a w szczególności po powrocie do domu. Warto regularnie przecierać i dezynfekować klamki, włączniki prądu, guziki na windzie itp.
- Pacjenci którzy niedawno zakończyli leczenie onkologiczne, ale ich wyniki morfologii są w normie, również powinni na siebie uważać.
- Ryzyko zarażenia koronawirusem u osób, które w przeszłości zakończyły już terapię onkologiczną i pokonały nowotwór, nie odbiega od wskaźnika dla reszty społeczeństwa.
– Włochy, obecnie najbardziej dotknięty epidemią kraj europejski, wprowadziły środki bezpieczeństwa mające na celu zmniejszenia ryzyka zakażenia pacjentów onkologicznych. Przede wszystkim zatrzymane zostały wizyty kontrolne u pacjentów onkologicznych. Pierwszeństwo w dostępie do onkologów mają chorzy z aktywną chorobą, którzy bezwzględnie wymagają leczenia. Personel szpitalny przechodzi regularnie badania na obecność koronawirusa. Szczególnie w oddziałach hematologicznych wszyscy lekarze są badani co tydzień, ponieważ właśnie ich pacjenci, z powodu upośledzenia odporności są najbardziej narażoną grupą pacjentów. Po przybyciu do szpitala onkologicznego, przed wejściem znajduje się punkt kontrolny, w którym mierzy się temperaturę i wykonuje ogólne badanie. Pacjenci onkologiczni nie są leczeni w szpitalach, w których przebywają chorzy zakażeni koronawirusem. Centra onkologii są przeznaczone tylko dla pacjentów onkologicznych, za to mniejsze oddziały onkologii zostały przekształcone w miejsca leczenia pacjentów zakażonych – wylicza lek. Małgorzata Osmola i dodaje: jeśli liczba chorych wzrośnie, konieczne będzie wprowadzenie podobnych restrykcji w Polsce.
CO ZROBIĆ W PRZYPADKU PODEJRZENIA ZAKAŻENIA KORONAWIRUSEM?
Osoby, które zauważyły u siebie niepokojące objawy, podejrzewają ryzyko zarażenia koronawirusem SARS-CoV-2 lub miały bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, powinny o tym fakcie powiadomić najbliższą stację sanitarno-epidemiologiczną (sanepid) lub zgłosić się do najbliższego szpitalnego oddziału chorób zakaźnych.
Nie zaleca się samodzielnego zgłaszania do przychodni POZ lub na Szpitalne Oddziały Ratunkowe (SOR). W razie podejrzenia ryzyka zarażenia koronawirusem nie należny też korzystać z transportu publicznego.
CZYM SĄ KORONAWIRUSY
Koronawirusy to powszechne na całym świecie wirusy wywołujące zakażenia człowieka oraz zwierząt. Do 2019 roku wyróżniano sześć koronawirusów wywołujących zakażenia u ludzi. Cztery z nich – 229E, OC43, NL63 i HKU1 – należą do tzw. „starych” koronawirusów człowieka, które powodują powszechne zapalenia oskrzeli u osób dorosłych, także tych bez zaburzeń odporności.
Dwa pozostałe to: zidentyfikowany w 2002 roku koronawirus zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS-CoV) oraz wykryty w 2012 roku koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego (MERS-CoV), które mogą prowadzić do poważnych zaburzeń oddechowych, a w konsekwencji do śmierci. Na początku stycznia 2020 roku został zidentyfikowany nowy czynnik zakaźny, zaliczany do rodziny Coronaviridae, a powodujący wybuch epidemii wirusowego zapalenia płuc w Wuhan w Chinach, określany początkowo jako 2019-nCoV, a obecnie znany jako SARS-CoV-2, powodujący chorobę określaną mianem COVID-19.
JAKIE OBJAWY DAJE KORONAWIRUS
Ludzkie koronawirusy cechują się w większości przypadków łagodnym przebiegiem. Symptomy choroby obejmują m.in.: ból głowy, kaszel, ból gardła, wysoką gorączkę i złe samopoczucie. Bardziej zjadliwe wirusy prowadzą do rozwoju zapalenia płuc lub zapalenia oskrzeli. Są groźne szczególnie dla osób starszych, przewlekle chorych i z osłabioną odpornością.
Do charakterystycznych objawów koronawirusa SARS-CoV-2 zalicza się także duszność, problemy z oddychaniem, gorączkę (zazwyczaj powyżej 38 stopni Celsjusza), suchy kaszel oraz ogólne osłabienie.
Okres wylęgania dla koronawirusa (czas między zakażeniem a wystąpieniem objawów) wynosi 2-14 dni, a objawy pojawiają się najczęściej w okresie 5-6 dni od zarażenia.
W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia, że korona wirus może mutować i dawać nowe objawy. U niektórych pacjentów pojawiła się wysypka na ciele i zawroty głowy. W dalszej kolejności wystąpiły duszności.
Źródło: https://www.zwrotnikraka.pl/koronawirus
Współautorzy:
lek. Małgorzata Osmola – Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski – Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Koronawirus groźny dla pacjentów onkologicznych?
Dodatkowe źródła: www.gov.pl/web/koronawirus, www.zdrowie.pap.pl, www.cancer.org