Rozpoznanie raka jajnika w jego wczesnym stopniu zaawansowania jest raczej „dziełem” przypadku niż „triumfem” badań naukowych. Możliwość wczesnego wykrycia raka jajnika, które ma fundamentalne znaczenie dla wyleczenia, jest ograniczona.

Uważa się powszechnie, że nie ma wczesnych objawów charakterystycznych dla raka jajnika i dlatego w ok. 75% przypadków rak rozpoznawany jest w III i IV stopniu klinicznego zaawansowania. Współcześnie należy dążyć do zmiany poglądu o braku wczesnych objawów i uświadamiać zarówno lekarzy, jak i kobiety, że rak jajnika powoduje objawy, ale są one początkowo dyskretne i manifestują się dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego dlatego często są przez chorą bagatelizowane, a niekiedy przez lekarza niewłaściwie rozpoznawane jako zmiany patologiczne w pęcherzyku żółciowym, trzustce bądź jelicie grubym, leczone zachowawczo bez badania ginekologicznego.

Najczęściej zgłaszanymi objawami, z których powodu chora zgłasza się do lekarza, są:

  1. „dyskomfort” w jamie brzusznej określany przez chore jako „coś, co przeszkadza w brzuchu”
  2. wzdęcia niezależnie od rodzaju spożywanych pokarmów i w różnym czasie nawet po lekkostrawnych posiłkach
  3. brak łaknienia – uczucie pełności w jamie brzusznej
  4. zaparcia stolca na przemian z biegunkami
  5. bóle okolicy krzyżowej i w dole brzucha
  6. powiększenie obwodu brzucha (czasem bez dolegliwości)

Wymienione objawy u chorych na raka jajnika są nawracające i ujawniają się 20–30 razy w ciągu miesiąca, natomiast przy guzach łagodnych 2–3 razy. Powinno być zasadą obowiązującą dążenie do wykluczenia raka jajnika u chorych powyżej 40 roku życia z uporczywymi dolegliwościami z przewodu pokarmowego, które nie są definitywnie i jednoznacznie rozpoznane i uporczywie nawracające, a nie poddające się leczeniu internistycznemu. Kobiety w okresie około– i pomenopauzalnym bez dolegliwości ginekologicznych, ale z objawami z przewodu pokarmowego zgłaszają się raczej do gastroenterologa, lekarza rodzinnego, czasami do chirurga. Dlatego ci specjaliści mają duże możliwości przyczynienia się do rozpoznania raka jajnika w jego wczesnym stopniu zaawansowania i nieopóźniania leczenia. Każda chora przed zaplanowaną operacją brzuszną ze wskazań pozaginekologicznych powinna być zbadana przez ginekologa.

Dokładny wywiad i badanie ginekologiczne pozostaje najbardziej realną i możliwą do przeprowadzenia metodą wykrycia wczesnego raka jajnika, po uwzględnieniu danych epidemiologicznych i ścisłej obserwacji kobiet o podwyższonym ryzyku zachorowania.

Rozpoznanie raka jajnika w stopniu wysokiego zaawansowania nie nastręcza trudności rozpoznawczych. Stwierdzony klinicznie guz w okolicy przydatków to poważne podejrzenie raka. To podejrzenie jest uzupełniane badaniem USG przez pochwę i badaniem poziomu markera CA125. Mimo że obraz USG, nawet bardzo dokładnie i szczegółowo opisany, nie jest podstawą dla rozpoznania raka, ale z całą pewnością – łącznie z podwyższonym poziomem markera 125CA – zbliża do takiego rozpoznania. Badanie USG bywa uzupełnione badaniem dopplerowskim.

W rozpoznaniu raka jajnika znaczącą rolę odgrywa dokładny wywiad, zwłaszcza u chorych należących do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania. Jeśli istnieje duże podejrzenie raka jajnika, należy przeprowadzić następujące badania:

  • pełne badanie podmiotowe i przedmiotowe. W badaniu musimy uwzględnić dokładne badanie dostępnych węzłów chłonnych (pachwinowe, nadobojczykowe);
  • badanie ginekologiczne;
  • USG przezpochwowe i przezbrzuszne;
  • ocena poziomu antygenu CA125 w surowicy krwi;
  • podstawowe badania laboratoryjne;
  • gastroskopia, kolonoskopia i USG piersi.