Radioterapia, często nazywana przez pacjentów naświetleniami lub lampami, to następna metoda leczenia nowotworów złośliwych. Radioterapia najczęściej stosowana jest jako uzupełnienie leczenia operacyjnego. Ale także jako samodzielna metoda, np. w leczeniu raka szyjki macicy, trzonu macicy.
Radioterapia polega na niszczeniu komórek za pomocą promieni jonizujących lub izotopów pierwiastków. Pochłanianie promieni przez komórki, prowadzi do bezpośredniego uszkodzenia jej struktur, szczególnie białek i kwasów nukleinowych.
Stosowane dziś aparaty do napromieniania są bezpieczniejsze i dają mniej powikłań niż napromienianie za pomocą dawniejszej aparatury. Wiązkę leczniczych promieni można kierować dokładnie na guz, maksymalnie oszczędzając zdrowe komórki.
Przed rozpoczęciem radioterapii lekarz zawsze określa ”wrażliwość” nowotworu. To znaczy, na ile jego komórki są bardziej podatne, wrażliwe na działanie promieniowania niż sąsiadujące z nimi zdrowe tkanki. W ten sposób jest dokładnie ustalana najskuteczniejsza, ale jednocześnie bezpieczna dla danej osoby dawka promieniowania. Jak również komórki nowotworowe charakteryzują się większą podatnością na szkodliwe działanie promieni jonizujących, dzięki czemu zapewnia znaczną skuteczność naświetlań przy niewielkim działaniu szkodliwy na tkanki zdrowe.
Dla każdej leczonej osoby opracowuje się indywidualny plan radioterapii. Ilość seansów może być bardzo różna – od kilku do kilkudziesięciu. Czasem wystarcza napromieniowanie jednorazowe
Rodzaje radioterapii stosowane w ginekologii onkologicznej:
- teleradioterapia – urządzenie wytwarzające lecznicze promienie znajdują się na zewnątrz ciała, w pewnej od niego odległości. Jednak planowane w taki sposób , aby jak najwięcej energii dotarło do guza nowotworowego
- brachyterapia – źródło promieniowania umieszcza się wewnątrz ciała. Wykorzystywane są promienie emitowane przez drobinki materiału radioaktywnego (izotop irydu lub cezu), ulokowane bezpośrednio w guzie lub jego bliskim sąsiedztwie.
Najczęstsze skutki uboczne radioterapii:
- osłabienie, senność
- dolegliwości skórne
- utarta apetytu
- nudności i wymioty
- biegunka
- podrażnienie błon śluzowej odbytnicy i/lub pęcherza moczowego
- zaburzenia seksualne
W miejscu napromieniowania, skóra może być zaczerwieniona, wysuszona, obrzęknięta, swędzieć i sączyć się. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepożądanych działań radioterapii, obowiązkowo należy powiadomić personel medyczny. Większość dolegliwości powinno ustąpić zaraz po zakończeniu terapii, lecz część z nich może utrzymywać się przez dłuższy czas.
Podczas pierwszego zabiegu może pojawić się nieprzyjemne wrażenie osamotnienia ponieważ przed uruchomieniem urządzenia radioterapeuta opuszcza pokój – steruje maszyną z pomieszczenia obok.
Mimo to osoba, która jest naświetlana nie powinna się obawiać, że została pozostawiona sama sobie.
Cały czas jest słyszana i widziana na monitorze, cały czas ktoś nad Tobą czuwa.
Jeżeli pojawią się jakiekolwiek dolegliwości lub coś niepokojącego można od razu to zgłosić radioterapeucie.
Uwaga!
Zabieg radioterapii można przerwać w każdej chwili.
Bibliografia:
1. Wronkowski Z., Brużewicz Sz., „Rak szyjki macicy”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
2. Wronkowski Z., Brużewicz Sz., „Chemioterapia i radioterapia”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.