Ból to nieprzyjemne, przykre doznanie zmysłowe i uczuciowe spowodowane przez rzeczywiste lub zagrażające uszkodzenie kanek albo odczuwane jako uszkodzone. Jest to doznanie subiektywne czyli każda osoba opisuje, odczuwa ten stan w inny sposób.
Ból może pojawić na każdym etapie choroby nowotworowej. Dotyczy średnio 51% osób chorujących na nowotwór i jest różnorodny, również mechanizmy jego powstawania są różne.
W zależności od czynnika etiologicznego ból dzielimy na:
I – bóle spowodowane procesem nowotworowym, np.:
- przerzuty do kości,
- ucisk (naciekanie) dróg nerwowych,
- naciekanie tkanek miękkich,
- zajęcie narządów wewnętrznych,
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,
- owrzodzenie nowotworowe skóry i/lub błon śluzowych.
II – bóle powstałe w wyniku leczenie przeciwnowotworowego
- przetrwałe bóle pooperacyjne,
- polineuropatie po chemioterapii,
- odczyny skórne po radioterapii.
III – bóle spowodowane powikłaniami choroby nowotworowej, np.:
- bóle kolkowe mięśni gładkich,
- obrzęk limfatyczny i/lub żylny kończyn,
- odleżyny,
- zaparcia,
- drożdżyca błon śluzowych,
- skurcze mięśni poprzecznie prążkowanych,
- niedokrwienie kończyn.
Podstawową metoda leczenie bólu jest farmakoterapia. W 1986 roku Światowa Organizacja Zdrowia zaproponowała i wprowadziła schemat farmakologicznego leczenia bólu u chorych na nowotwór – drabina analgetyczna WHO. Zastosowanie tego schematu pozwala uwolnić od bólu ponad 85% leczonych. Nie znaczy to, że zawsze dolegliwości bólowe zniesione są w 100% jednak u zdecydowanej większości osób ból ograniczony jest do poziomu przez nich akceptowanego.
Droga podania leku powinna być taka by nie przysparzała osobie chorej trudności ani dodatkowego bólu. Dlatego można stosować tabletki, plastry (podawanie przezskórne) lub podanie leku droga dożylną (jeśli założony jest port naczyniowy lub stały dostęp dożylny).
W celu oceny ból ale również skuteczności stosowanego leczenia przeciwbólowego stosuje się skalę numeryczną – skala NRS lub skale wizualną – skala VAS. Stopień bólu określany jest od 0 do 10, gdzie 0 oznacza „brak bólu”, a 10 – najgorszy ból jaki mogę sobie wyobrazić”.
Warto wiedzieć!
Jeśli pojawi się jakikolwiek ból, warto poinformować o tym pielęgniarkę lub lekarza, a nie czekać aż ból się nasili.
Jest wiele czynników, które wpływając na stan psychiczny człowieka mają wpływ na tolerancję bólu i skuteczność leczenia przeciwbólowego.
Do czynników pogarszających tolerancję bólu należą:
- nasilenie objawów choroby nowotworowej,
- bezsenność,
- depresja,
- lęk,
- uczucie opuszczenia,
- nuda.
Do czynników poprawiających tolerancję bólu należą:
- sen,
- skuteczne leczenie onkologiczne,
- poprawa nastroju,
- obecność bliskich,
- aktywność.