Nudności i wymioty są najczęstszymi skutkami ubocznymi chemioterapii. Powstają w wyniku pośredniego lub bezpośredniego podrażnienia części centralnego układu nerwowego, w wyniku czego ulega pobudzeniu ośrodek wymiotny w mózgu. Podrażnienie tego ośrodka powoduje zwiększenie wydzielania śliny, mimowolne ruchy przepony, mięśni brzucha, klatki piersiowej oraz wymioty.
Nasilenie objawów może być różne i zależy nie tylko od rodzaju leku i jego dawki, ale także od stanu ogólnego osoby leczonej, spożywania w przeszłości alkoholu , rodzaju odżywiania, stosowania innych leków oraz od czynników psychicznych.
Dzięki poznaniu mechanizmów powstawania nudności i wymiotów, obecnie można powstrzymać lub złagodzić te niemiłe dolegliwości, stosując leki przeciwwymiotne. Podatność na ich działanie jest zmienna osobniczo, oznacza to, że dany preparat w pewnej grupie pacjentów podziała z bardzo dobrym skutkiem, natomiast wśród innych jego skuteczność będzie niska lub ograniczona. Niektóre sytuację zmuszają do przyjmowania kilku preparatów przeciwwymiotnych o różnym mechanizmie działania. Lekarz prowadzący podejmuje decyzje o rodzaju oraz dawce leku przeciwwymiotnego dopasowując schemat leczenia nudności i wymiotów do potrzeb danej osoby.
Częstotliwość oraz nasilenie nudności i wymiotów u każdej osoby przebiega inaczej. Możemy wyróżnić grupę pacjentów którzy pomimo przyjmowania cytostatyków nigdy nie wymiotują i nie odczuwają nudności, jak również tych którym, umiarkowane nudności towarzyszą przez cały czas leczenia. Bywa również tak, że pacjenci, odczuwają silne nudności przez krótki czas w trakcie lub bezpośrednio po zakończeniu podawania cytostatyków.
Wymioty będące wynikiem przyjmowania chemioterapii dzielimy na wczesne i późne. Wymioty wczesne występują bezpośrednio lub wciągu kilka godzin od przyjęcia cytostatyku i mogą utrzymać się od kilku godzin do około doby. Natomiast wymioty późne obawiają się po upływie 24 godzin od zakończenia chemioterapii i mogą się utrzymywać nawet przez wiele dni.
Uwagi wymaga żywienie w dniu radioterapii oraz w dniu chemioterapii. Poniżej przedstawiono praktyczne wskazówki żywieniowe w trakcie leczenia
W dniu chemioterapii:
- nie zapomnij przed wyjściem z domu zjeść lekkie śniadanie;
- jeżeli podawanie leków odbywa się w tak zwanych oddziałach dziennych dobrze jest wziąć ze sobą niewielkie kanapki;
- w momencie gdy czujesz się osłabienie, nie zmuszaj się do jedzenia, lepiej jest jeść małe porcje ale częściej;
- zawsze wybieraj te produkty na które masz ochotę;
- w przydatku nudności i wymiotów skorzystaj z porad wymienionych wcześniej dotyczących żywienia w czasie wystąpienia wymiotów i nudności.
W dniu radioterapii:
- godzinę przed planowanym zabiegiem zjedz lekki posiłek;
- weź ze sobą kanapki które zjesz po naświetlaniu, szczególnie jeśli masz daleko do domu;
- w przypadku uszkodzenia błon śluzowych jamy ustnej, jedz częściej ale małymi porcjami;
- jeżeli pojawią się wymioty skontaktuj się z lekarzem, w celu przepisania leków p/wymiotnych oraz zastosuj się do zaleceń żywieniowych w czasie nudności i wymiotów.
Niedogodności związane z występowaniem nudności i wymiotów można ograniczyć stosując zalecenia związane ze sposobem oraz rodzajem przyjmowanych pokarmów. Zalecenia przygotowane przez Joannę Banaszyńską, doradcę żywieniowego SetPoin, mogą ułatwić przejście przez proces chemioterapii.
Jest kilka sposobów, jak można radzić sobie z nudnościami i torsjami:
- Przy występujących nudnościach, nie należy się głodzić i powstrzymywać się od jedzenia z nadzieją, że mdłości ustaną. Dzieje się na odwrót im dłużej się głodzisz, tym gorzej się czujesz.
- Pamiętaj, żeby z rana zawsze mieć przy łóżku jakieś przekąski np. krakersy, biszkopty, sucharki, jeśli rano przed wstaniem z łóżka odczuwasz nudności sięgnij po tę przekąskę, zjedz ją i poleż jeszcze chwilę.
- Powinnaś starać się jeść posiłki w bardzo małych porcjach, ale często. Pamiętaj, żeby jeść i pić bardzo powoli, dokładnie gryźć pokarm, żeby do żołądka nie trafiały duże fragmenty jedzenia, które zalegając będą sprzyjały powstawaniu wzdęć i w następstwie nudności.
- Sprawdź jakie pokarmy lepiej tobie służą, czy są to biszkopty słodkawe, czy słone krakersy. Jedz oczywiście te, po których lepiej się czujesz.
- Nie spożywaj bardzo ciepłych posiłków, gdyż maja one o wiele bardziej intensywny zapach. Sięgaj po posiłki letnie lub zimne, które są tolerowane dużo lepiej szczególnie w okresie letnim.
- Unikaj sytuacji po których wiesz, że będziesz się czuła się źle np. w czasie gotowania obiadu nie wchodź do kuchni.
- Nie jedz rzeczy tłustych, smażonych z dużą ilością oleju, potrawy takie są ciężko strawne i bardzo często nasilają nieprzyjemne objawy.
- Możesz sięgać po napoje gazowane typu cola, jeśli się lepiej po nich czujesz.
- Po silnych torsjach nie jedź nic na siłę, sięgnij po napoje typu woda, napój imbirowy, sok zimny i popijaj małymi łyczkami, lub ssij landrynki. Jak poczujesz się lepiej staraj się coś zjeść np suchego tosta.
- Możesz również w przypadkach kiedy naturalne metody nie dają dobrych efektów zapytać lekarza o leki redukujące mdłości.