Słownik

Abrazja – wyłyżeczkowanie lub frakcjonowane skrobanie ścian kanału szyjki i jam macicy, to zabieg polegający na rozszerzeniu szyjki macicy i usunięciu zawartości macicy. Zabieg ten wykonywany jest w celach diagnostycznych i terapeutycznych.
źródło: medifem.pl

ANAPLAZJA – z łacińskiego anaplasia jest to zespół cech morfologicznych charakterystyczny dla struktury tkankowej nowotworów złośliwych. Komórki stają się mniej dojrzałe, zatracają zdolność różnicowania, zaczynają samodzielnie egzystować i szybko się mnożyć.

ANEMIA – Spadek poziomu krwinek białych, czerwonych, płytek krwi oraz hemoglobiny. Obniżenie liczby krwinek białych, które chronią nas przed zakażeniami, to większe ryzyko infekcji Zmniejszenie poziomu hemoglobiny powoduje anemię – możesz czuć się osłabiony i senny. Obniżenie poziomu płytek krwi może powodować siniaki, krwawienia z nosa, żołądka, dróg rodnych. Stan krwi sprawdza się przez regularne badania morfologiczne

ANGIOGRAFIA – badanie radiologiczne, polegające na podaniu kontrastu dożylnie bądź dotętniczo i ocenie naczyń krwionośnych. Stosowane w onkologii m.in. w ocenie ukrwienia guzów nowotworowych oraz ewentualnego naciekania struktur naczyniowych przez naciekający guz nowotworowy.

APOPTOZA – zaprogramowana śmierć komórki – naturalny stan, który osiąga każda komórka. 

ASCU – ang. atypical squamous cells of undetermined significance – atypowe komórki nabłonka płaskiego szyjki macicy o nieokreślonym znaczeniu – wynik badania cytologicznego według systemu Bethesda, świadczący o tym, że w rozmazie znaleziono nietypowe komórki nabłonka płaskiego, których cechy są na tyle słabo wyrażone, że nie można ich zakwalifikować do grupy dysplazji (patrz dysplazja – CIN), wymagają jednak ponownej oceny kolejnego rozmazu cytologicznego, pobranego najczęściej po 3-6 miesiącach.

ATYPOWE KOMÓRKI – Komórki, których budowa znacznie odbiega od normalnego wyglądu komórki. W przypadku szyjki macicy atypia komórkowa powodowana jest zakażeniem HPV i w mniejszym lub większym stopniu (patrz CIN 1-3), upodabnia komórki nabłonka szyjki macicy do komórek nowotworowych (duże, nadmiernie barwiące się jądra komórkowe, ziarnistości chromatyny, zmniejszenie objętości cytoplazmy i inne cechy).

BADANIA PRZESIEWOWE – (z angielskiego screening) jest używane jako synonim \”wczesnego wykrywania\” lub \”profilaktyki wtórnej\” i obejmuje działania wśród osób bez objawów choroby w celu wykrycia choroby w okresie bezobjawowym lub przedklinicznym. Rozpoznanie i leczenie w okresie bezobjawowym daje lepsze wyniki, niż gdyby te działania wykonywano dopiero w okresie, gdy wystąpią objawy kliniczne. Badania przesiewowe można wdrażać w dużej populacji – wówczas nazywa się badaniem przesiewowym masowym i można je stosować celem wczesnego wykrywania raka sutka, raka szyjki macicy, raka okrężnicy i odbytnicy.

BRCA1 – Mutacja odpowiedzialna za wystąpienie w grupie nosicielek podwyższonego ryzyka zachorowania na raka piersi (ok. 60%) i raka jajnika (ok. 40%) 

BRACA2 – Mutacja odpowiedzialna za wystąpienie w grupie nosicielek podwyższonego ryzyka zachorowania na raka piersi (ok. 50%) i raka jajnika (ok. 20%). Ponadto wystąpienie powyższej mutacji zwiększa ponad 200-krotnie ryzyko wystąpienia raka piersi u mężczyzn. 

CEWKA MOCZOWA – To końcowa część układu moczowego u kobiety. Jest krótsza i szersza od męskiej, biegnie równolegle do pochwy. Przez to zwiększone jest ryzyko infekcji dróg moczowych, zwłaszcza u kobiet aktywnych seksualnie, ciężarnych i po menopauzie. Z powodu tego, że blisko pochwy i odbytu znajduje się cewka moczowa, zapalenie wywołują drobnoustroje, które w łatwy sposób przemieszczają się z jednego miejsca w drugie. Problemy z układem moczowym występują częściej u kobiet niż u mężczyzn.

CHEMIOTERAPIA – Jest jedną z podstawowych metod leczenia nowotworów. W zależności od typu nowotworu, stadium jego rozwoju oraz kondycji Pacjenta, chemioterapia może być albo główną dla danego Pacjenta linią terapeutyczną, a może być również jedynie częścią wspomagającą leczenia skojarzonego z radioterapią i chirurgią onkologiczną.

CHEMIOTERAPIA DOOTRZEWNOWA – sposób podania leków przeciwnowotworowych w miejsce występowania nowotworu w celu uzyskania jak największej ich dostępności biologicznej (np. w raku jajnika z przerzutami do otrzewnej, przerzutach do otrzewnej raka żołądka, raka jelita grubego, śluzaka rzekomego otrzewnej).

CHEMIOTERAPIA NEOADJUWANTOWA – chemioterapia przedoperacyjna stanowiąca jeden z elementów leczenia skojarzonego nowotworów

CIN – ang. cervical intraepithelial neoplasia – sródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy. Powodowane zakażeniem HPV zaburzenia różnicowania komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego szyjki macicy, określane także mianem dysplazji. Zmiany obejmują tylko i wyłącznie pokłady komórek nabłonkowych i nie przekraczają błony podstawnej, na której spoczywa nabłonek (stąd w nazwie „sródnabłonkowa”). Zróżnicowane nasilenie zaburzeń budowy komórkowej oraz różna grubość pokładu nieprawidłowych (dysplastycznych) komórek stanowią kryteria różnicujące trzy stopnie CIN (patrz dalej). Termin stosuje się do rozpoznania histopatologicznego (wycinka tkankowego). 

CIN1 – ang. cervical intraepithelial neoplasia – sródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy stopnia 1, inaczej dysplazja małego stopnia. Stan, w którym w obrębie nabłonka płaskiego szyjki macicy pod wpływem zakażenia HPV dochodzi do masywnego namnażania wirusa (replikacji), któremu towarzysza charakterystyczne zmiany w budowie komórek nabłonkowych ograniczone na ogół do dolnej 1/3 grubości nabłonka. Atypia (nieprawidłowości) komórkowe nie są jednak zbyt nasilone, zaś samorzutne (bez interwencji medycznej) ustąpienie zmian występuje bardzo często (ponad 60% przypadków). Współcześnie kwestionowany jest pogląd, że CIN 1 jest stanem przed rakowym.

CIN2 – ang. cervical intraepithelial neoplasia – sródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy stopnia 2, inaczej dysplazja średniego stopnia. Stan, w którym nasilenie atypowych cech komórek nabłonka płaskiego szyjki macicy (patrz atypowe komórki) powodowanych zakażeniem HPV wysokiego ryzyka jest znaczące, zaś grubość pokładu tak zmienionych komórek dochodzi do 2/3 nabłonka. Namnażanie HPV jest mniej intensywne ni w CIN 1, jednak zaburzenia czynności komórek gospodarza (zwłaszcza utrata różnicowania i niekontrolowane podziały) – większe. Stan uważany za przed rakowy, choć istnieje dość duże prawdopodobieństwo spontanicznego ustąpienia. Wymaga leczenia chirurgicznego (patrz: konizacja, LLETZ/LEEP).

CIN3 – neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy III stopnia (największe przemiany komórek – najbardziej złośliwe).

CIS – łac. carcinoma in situ – rak przedinwazyjny. Stan w którym zakażenie HPV wysokiego ryzyka powoduje silnie nasilone zmiany atypowe w komórkach nabłonka płaskiego szyjki macicy, charakterystyczne dla komórek nowotworowych. Komórki te zajmują cała grubość nabłonka (w przeciwieństwie do CIN), jednak nie przekraczają (nie naciekają) błony podstawnej na, której spoczywa nabłonek i oddzielającej go od podscieliska. Wymaga interwencji chirurgicznej (na ogół rozległa konizacja, głęboki LLETZ/LEEP, laser lub amputacja szyjki macicy – patrz dalej) w trybie naglącym. cytologiczna grupa I, II, III, IV, V – wynik oceny cytologicznej podawany według starego systemu Papanicolaou, ciągle używanego w Polsce w niektórych ośrodkach. Grupa I – stan prawidłowy, grupa II – zmiany o charakterze zapalnym , grupa III – zmiany dysplastyczne (patrz dysplazja, CIN), grupa IV – prawdopodobnie rak przedinwazyjny (patrz dalej), grupa V – prawdopodobnie rak inwazyjny (patrz dalej). Cytologiczna grupa III obejmuje stany od CIN 1 do CIN 3.

CYTOLOGIA – Podczas badania ginekologicznego pobierane są próbki komórek z zewnętrznej powierzchni szyjki macicy. Celem badania jest rozpoznanie zaburzeń budowy komórek (takich jak powiększone, nadmiernie barwiące się jądro komórkowe, ziarnista struktura chromatyny i inne) charakterystycznych dla istotnych nieprawidłowości mogących prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy lub wskazujących na obecność raka. Nieprawidłowy wynik cytologii pozwala wdrożyć najczęściej proste i skuteczne leczenie kobiet istotnie zagrożonych rozwojem raka. Badanie wykonywane u kobiet bez objawów i dolegliwości, jest modelowym przykładem populacyjnego badania przesiewowego. Wprowadzone w latach 50 XX wieku przez N. Papanicolaou przyczyniło się do spadku umieralności powodowanej rakiem szyjki macicy o ponad 40%. Bethesda System – system opisu wyników badania cytologicznego wprowadzony w USA roku 1990 i stopniowo zastępujący pięciostopniową klasyfikacje według Papnicolaou, także w Polsce. Jest znacznie bardziej precyzyjny i dostarcza lekarzowi pełniejszej informacji o ewentualnych stanach chorobowych szyjki macicy. 

CYTOLOGICZNE BADANIE – ocena histopatologiczna materiału komórkowego, pobranego z danego miejsca (np. szyjki macicy) lub guza nowotworowego (biopsja cienkoigłowa). 

CYTOREDUKCJA – Zmniejszenia masy guza pod wpływem radioterapii lub wycięcia chirurgicznego, w celu zmniejszenia objawów związanych np. z uciskiem guza na naczynia krwionośne lub nerwy lub umożliwienia zastosowania leczenia systemowego (np. chemioterapia).

CYTOSTATYKI – substancje naturalne i syntetyczne posiadające właściwości toksyczne w stosunku do komórek nowotworowych, stosowane w chemioterapii.

DYSPLAZJA – Jest stanem przedrakowym szyjki macicy – polega na rozroście nabłonka wielowarstwowego płaskiego szyjki z opóźnionym i zaburzonym dojrzewaniem komórek oraz stwierdzanymi nieprawidłowościami w obrębie jądra komórkowego.

DYSPLAZJA DUŻEGO STOPNIA – Patrz CIN3

DYSPLAZJA DUŻEGO STOPNIA – Patrz CIN1

DYSPLAZJA ŚREDNIEGO STOPNIA – Patrz CIN2

DYZURIA – Bolesne oddawanie moczu

ENDOMETRIOZA – Jest ona chorobą polegającą na nadmiernym rozroście błony śluzowej macicy, najczęściej dotykającą kobiety w wieku rozrodczym. Około 15% miesiączkujących kobiet zagrożonych jest wystąpieniem endometriozy. Endometrioza może rozwijać się w macicy, jajowodzie, w układzie płciowym lub poza nim.

ENDOMETRUIM – To błona śluzowa wyścielająca macicę, podlegająca zmianom w czasie trwania cyklu miesięcznego, na skutek wpływu hormonów. Aby możliwie szybko wykryć zmiany na jakie narażone jest endometrium, należy je systematycznie kontrolować, zapobiegając w ten sposób między innymi zapaleniu śluzówki macicy, rakowi endometrium czy endometriozie. Pod wpływem estrogenów produkowanych przez pęcherzyki Graafa rozrasta się, przygotowując w ten sposób miejsce do zagnieżdżenia się zarodka.

ERYTROCYTY – To krwinki czerwone mające za zadanie transportować tlen z płuc do wszystkich tkanek w organizmie. Krwinki czerwone stanowią najliczniejszą grupę elementów morfotycznych krwi. Powstają one w szpiku kostnym z erytroblastów. Podwyższone erytrocyty mogą świadczyć o erytrocytozie wywołanej niedotlenieniem, nad krwistości prawdziwej, odwodnieniu organizmu, wodonerczy, torbieli nerek czy nowotworze.

ESTROGEN – Grupa hormonów płciowych, do których zalicza się estradiol, estron i estriol. Estrogeny są nazywane hormonami żeńskimi. Estrogeny wpływają na ksztaltowanie się sylwetki kobiecej, mają wpływ na psychikę i emocje kobiet oraz libido. Ponadto biorą udział w kościotworzeniu, gospodarce weglowodanowej, przepuszczalności błon komórkowych, przez co zwiększają elastyczność skóry i błon śluzowych.” Prawidłowy poziom estrogenów wpływa pozytywnie na przemianę tłuszczową, chroni przed chorobami krążenia i zapewnia równowagę emocjonalną.

FAZA FOLIKULARNA – Okres cyklu miesiączkowego przebiegający równocześnie z rozwojem pęcherzyka jajnikowego. W fazie tej dochodzi do zgrubienia i rozrostu błony śluzowej macicy.

FAZA FOLIKULARNA – Okres cyklu miesiączkowego przebiegający równocześnie z rozwojem pęcherzyka jajnikowego. W fazie tej dochodzi do zgrubienia i rozrostu błony śluzowej macicy.

FLORA MIKROBIOLOGICZNA POCHWY – Zespół mikroorganizmów naturalnie bytujących w pochwie kobiety. W prawidłowej florze pochwy dominują różne szczepy pałeczek kwasu mlekowego. Mogą tam znajdować się także grzyby (drożdżaki) czy bakterie potencjalnie patogenne, które u zdrowej osoby nie wywołują chorób jednak pod wpływem antybiotykoterapii, obniżonej odporności czy zmian hormonalnych mogą nadmiernie się namnożyć i wywołać chorobę.

GUZ – Nieprawidłowa masa tkanki będąca wynikiem nieprawidłowego rozrostu komórek i ich dzielenia się w sposób niekontrolowany. Guzy mogą być łagodne (nierakowe) lub złośliwe (rakowe). 

HISTEREKTOMIA – r. hystera (macica) oraz z łac. ectomia (usuniecie). Chirurgiczne usunięcie macicy, zwykle wykonywane przez ginekolog. Wyróżnia się następujące typy histerektomi: histerektomia częściowa – usunięcie tylko trzonu macicy z pozostawieniem szyjki macicy histerektomia całkowita – usunięcie całej macicy (zarówno trzonu jak i szyjki macicy) histerektomia całkowita z usunięciem jajników i jajowodów – oprócz trzonu i szyjki macicy usuwane są jajowody i jajniki, histerektomia radykalna – usunięcie macicy (całkowite) oraz tkanek sąsiednich (tzw. przymacicz), górnej części pochwy i okolicznych węzłów chłonnych. Ten zabieg wykonuje się w przypadku schorzeń nowotworowych takich jak rak szyjki macicy. Obecnie histerektomie coraz częściej wykonuje się stosując technikę laparoskopową (tzw. LAVH – laparoscopy-assisted vaginal hysterectomy – histerektomia przez pochwowa z asysta laparoskopowa). Najczęstszymi wskazaniami są: mięśniaki macicy, zmiany przerostowe błony śluzowej jamy macicy (endometrium), nieprawidłowe krwawienia, wczesne zmiany nowotworowe. 

Histeroskopia – zabieg ginekologiczny stosowany w diagnostyce i leczeniu takich zaburzeń, jak nieprawidłowe krwawienia, nawracające poronienia czy zaburzenia płodności. Histeroskopia diagnostyczna odgrywa ważną rolę w profilaktyce i diagnostyce patologii błony śluzowej jamy macicy, w tym stanów przednowotworowych i nowotworowych. Zabieg rozpoczyna się od oceny kanału szyjki macicy i rozpoznania nieprawidłowości wnętrza macicy. Wszystko to dzięki specjalistycznemu urządzeniu optycznemu, światłowodom i kamerze video. Podczas histeroskopii operacyjnej usuwa się takie zmiany jak mięśniaki, polipy i zrosty – czyli nieprawidłowości macicy powodujące bolesność, krwawienia oraz problemy z zajściem w ciążę. źródło: medifem.pl 

HOODOPLASTYKA – obnażenie i uwypuklenie ukrytej pod fałdami skóry części łechtaczki. Jej celem jest poprawienie jakości doznań seksualnych pacjentki. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Pacjentka odzyskuje całkowitą sprawność seksualną po ok. 2 tygodniach od zabiegu. Przed zabiegiem należy zadbać o depilacje stref intymnych. źródło: medifem.pl

HORMONALNA TERAPIA ZASTĘPCZA – Uzupełnianie braku hormonów (estrogenów i progesteronu) w okresie przekwitania i w latach późniejszych.

HORMONOTERAPIA – To leczenie przy pomocy różnego typu leków hormonalnych. Stosuje się je w niektórych nowotworach jako leczenie uzupełniające lub samodzielne. Hormony działają podobnie jak cytostatyki tzn. działają na komórki nowotworowe rozprzestrzenione w organizmie. Hormony uszkadzają je i powodują ich śmierć.

HPV – Wirus należący do rodziny Papillomawirusów ; zidentyfikowano 200 typów Papillomawirusów ; Około 15 z tych typów uznano za onkogenne. Wirusy HPV 16,18, 45,31 należą do grupy o wysokim ryzyku onkogennym i odpowiadają za rozwój raka szyjki macicy. Zakażenie typami HPV 6 i 11, o niskim ryzyku onkogennym, powoduje rozwój brodawek narządów płciowych, rzadko rozwój brodawczaka dróg oddechowych.

HYPERPLAZJA – rozrost,(z łacińskiego hyperplasia) jest to mnożenie się (rozplem) komórek nienowotworowych. Może być wynikiem naturalnej reakcji organizmu na bodziec, typowym tego przykładem jest powiększenie węzłów chłonnych szyi z powodu zakażenia bakteryjnego gardła. Mnożące się limfocyty w węźle chłonnym powodują jego powiększenie. Hyperplazja nie daje przerzutów ani nie nacieka sąsiednich narządów, jednakże może być przyczyną miejscowych zaburzeń. Kolejnym przykładem, gdzie nie jest znany czynnik etiologiczny (sprawczy) może być łagodny przerost gruczołu krokowego (przerosty). Powiększony gruczoł uciska cewkę moczową, powodując znaczne utrudnienie w oddawaniu moczu, a w końcowym stadium bezmocz i uszkodzenie nerek.

IN SITU – łac. dosłownie: w miejscu. W onkologii określenie wskazujące nieinwazyjna (wczesna) postać nowotworu złośliwego. Komórki nowotworowe nie przekraczają błony podstawnej, która oddziela je od podscieliska zawierajęcego naczynia limfatyczne i krwionośne.

INFEKCJA – Inwazja i następnie namnażanie się mikroorganizmu w ciele gospodarza. Mikroorganizmami mogą być bakterie, wirusy lub grzyby.

INWAZYJNY RAK SZYJKI MACICY – Rak, który rozprzestrzenił się poza miejsce swojego powstania w szyjce – w głębiej umieszczone tkanki szyjki lub do innych części ciała.

IRYGACJA – Irygacje dopochwowe polegają na płukaniu pochwy wodą lub za pomocą specjalnych mieszanek oraz odpowiednich preparatów farmakologicznych.

JAJNIK – Żeński, parzysty gruczoł płciowy, wytwarzający komórki jajowe oraz produkujący i wydzielający żeńskie hormony płciowe. 

JAJOWÓD – Przewód prowadzący od jajnika do górnej części macicy. Jest wyściełany błoną śluzową, której budowa sprzyja transportowaniu zapłodnionej komórki jajowej do macicy. Jajowód zawiera, m.in. komórki urzęsione popychające jajo do przodu, komórki wydzielnicze sprzyjające plemnikom, a także odżywia zapłodnioną komórkę jajową w jaj drodze do macicy. Do zapłodnienia jaja dochodzi w górnej części jajowodu, tzw. bańce. Jajowód potrafi także się kurczyć się wykonując ruchy perystaltyczne przesuwające zarodek w kierunku macicy. 

KANAŁ SZYJKI MACICY – Połączenie ujścia zewnętrznego i jamy macicy-w górnej części zakończony ujściem wewnętrznym

KANDYDOZA POCHWY – Grzybica pochwy inaczej nazywana kandydozą, to nie tylko intymny problem wielu kobiet, ale także przyczyna infekcji dróg moczowo-płciowych. Chorobę wywołują drożdżaki z gatunku Candida albicans.

KIŁA – Choroba kiła przenoszona jest drogą płciową. Mimo że nie występuje ona zbyt często, to jest niebezpieczna. Groźne powikłania wynikają z wieloletniego przebiegu. Podobnie jak inne choroby weneryczne kiła przenoszona jest podczas stosunku pochwowego, oralnego lub analnego, ale również poprzez kontakt z krwią czy dotyk owrzodzonego miejsca zakażonego bakteriami Treponema pallidum.

KŁYKCINY KOŃCZYSTE – Kłykciny kończyste to niewielkie, cieliste guzki lub kalafiorowate brodawki, które pojawiają się na narządach płciowych i wokół odbytu. Zakażenie wywołuje wirus brodawczaka ludzkiego, czyli HPV. Kłykciny są jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. U kobiet kłykciny kończyste pojawiają się na wargach sromowych, w pochwie, na szyjce macicy oraz wokół odbytu. U mężczyzn brodawki te występują na napletku, u ujścia cewki moczowej, na trzonie prącia, na mosznie lub wokół odbytu. Niekiedy rozwijają się również w ustach, w gardle. . Są matowe, najczęściej o barwie perłowej, pojedyncze lub mnogie. Nie wywołują dolegliwości. Nie są stanem przed rakowym. Charakteryzują się wyjątkową uporczywością i nawrotami po leczeniu. Mogą stanowić poważny problem kosmetyczny i psychiczny. Łatwo powstają u partnerów/partnerek seksualnych, gdy główna droga przenoszenia zakażenia HPV jest droga płciowa. W leczeniu wykorzystuje się usuniecie chirurgiczne, zamrożenie, odparowanie laserowe lub podanie miejscowych preparatów pobudzających odpowiedz odpornościową. 

KOILOCYTY – gr. koilos (wydrążony, wklęsły) – komórki nabłonka płaskiego o charakterystycznym wyglądzie jądra (ostryga) będące skutkiem intensywnego namnażania się wirusa HPV. Spotykane najczęściej w zmianach łagodnych (kłykciny) oraz dysplazji niskiego stopnia (CIN I). Dawniej wykorzystywane w badaniach jako wyznacznik zakażenia HPV. Hybride Capture (HC) – badanie molekularne pozwalające na wykrycie obecności HPV (jego DNA) w specjalnie pobranym wymazie z szyjki macicy. Umożliwia określenie czy typ zakażającego wirusa należy do grupy wysokiego czy też niskiego ryzyka. Nie jest możliwe jednak podanie jaki konkretnie typ wirusa obecny jest w próbce. Charakteryzuje się bardzo wysoka czułością (ponad 95%), znacznie przewyższająca czułość badania cytologicznego. Nie może jednak zastąpić cytologii (zwłaszcza u kobiet przed 30 rokiem życia) ze względu na to, że wykrywa także wiele przemijających zakażeń HPV, które nie maja znaczenia dla dalszego postępowania medycznego.

KOLPOSKOP – Urządzenie wykorzystywane do dokładnego badania pochwy i szyjki macicy. 

KOLPOSKOPIA – Badanie polegające na oglądaniu powierzchni szyjki macicy, dolnej części jej kanału oraz pochwy i sromu przy pomocy urządzenia optycznego – kolposkopu. Pozwala na uwidocznienie niezauważalnych okiem nieuzbrojonym obszarów nieprawidłowych na szyjce macicy i ewentualne pobranie wycinków celowanych z tych miejsc do badania histopatologicznego. Stosowana jako metoda weryfikacji wątpliwych lub nieprawidłowych wyników cytologii. 

KOMÓRKA – Najmniejsza jednostka, która tworzy tkanki organizmu. Poszczególne komórki mogą być bardziej lub mniej wyspecjalizowane do pełnienia określonych funkcji.

KOMÓRKA SZYJKOWA – Komórka nabłonka szyjki macicy. 

KONIZACJA – Metoda diagnostyczna lub diagnostyczno-lecznicza wycięcia stożka tkanki z części pochwowej szyjki macicy. Rutynowo wykonuje się po niej wyłyżeczkowanie kanału szyjki. Wskazaniem do konizacji jest nieprawidłowy obraz cytologiczny, nieprawidłowy obraz histologiczny pobranego wcześniej bioptatu części pochwowej szyjki lub nieprawidłowy wynik kolposkopii.

KONIZACJA – diagnostyczna lub diagnostyczno-lecznicza metoda wycięcia stożka tkanki z części pochwowej szyjki macicy. Wskazaniem do konizacji jest nieprawidłowy wynik cytologiczny, nieprawidłowy obraz histologiczny pobranego wcześniej bioptatu części pochwowej szyjki lub nieprawidłowy wynik kolposkopii. W razie podejrzenia stanu przedrakowego lub wczesnej postaci raka szyjki macicy dodatkowo wykonuje się wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy. Zabieg wykonywany jest w krótkim, dożylnym znieczuleniu ogólnym, a czas jego trwania to około 10 minut. źródło: medifem.pl

KRIOTERAPIA – Usuwanie patologicznych zmian poprzez wymrażanie. Polega na wykorzystaniu ciekłego kriogenu (często sprężone pary azotu) nakładanego na powierzchnię szyjki macicy przy użyciu aplikatora. W przypadku zastosowania podwójnego wymrażania jest to metoda równie skuteczna w leczeniu zmian CIN jak zabieg LEEP (loop electroexcision procedure – konizacja szyjki macicy pętlą elektrochirurgiczną).

LABIOPLASTYKA – to zabieg korekty warg sromowych, zarówno mniejszych – labiominoroplastyka, jak i większych – labiomajoroplastyka. Zabieg obejmuje w sobie plastykę z modyfikacją kształtu oraz korektą tkanki. Celem zabiegu jest zapewnienie symetryzacji obu warg przy zachowaniu warunków funkcjonalnych umożliwiających aktywność seksualną i komfort życia codziennego. Labioplastykę wykonujemy różnymi technikami, prowadząc linie cięcia w taki sposób by możliwie jak najlepiej ukryć blizny, a efekt przed i po spełniał oczekiwania Pacjentki. Zabieg labioplastyki przeprowadzamy z wykorzystaniem skalpela, wiązki lasera lub radiofrekwencji, w zależności od rodzaju zabiegu i indywidualnych wskazań. Labioplastyka to głównie korekta warg sromowych usuwająca przerost warg sromowych mniejszych, ale czasem i większych. To również zabiegi ujędrniające wargi sromowe większe poprzez redukcję nadmiaru wiotkiej tkanki i wypełnienie własną tkanką tłuszczową lub wypełniaczem. źródło: medifem.pl 

LAPAROSKOPIA GINEKOLOGICZNA – Jest operacją chirurgiczną przeprowadzaną w znieczuleniu ogólnym. Pozwala na zbadanie narządów jamy brzusznej za pomocą laparoskopu (tuby zaopatrzonej w system optyczny), a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, na dokonanie zabiegu. Przyczynia się do zdiagnozowania wielu chorób wewnętrznych, których rozpoznanie jest zwykle bardzo trudne. Obecnie jest to podstawowa technika diagnostyczno-zabiegowa w ginekologii. Laparoskopia jest metodą bardzo mało inwazyjną, dlatego powikłania po niej pojawiają się bardzo rzadko (mniej niż 1%). 

LEEP – ang. loop electroexcision procedure – zabieg bardzo zbliżony do zabiegu LLETZ test molekularny HPV – badanie, które wykrywa obecność materiału genetycznego wirusa HPV – najczęściej jego DNA. Czułość testów molekularnych wykorzystujących reakcje łańcuchową polimerazy (PCR) pozwala na wykrycie pojedynczej kopii wirusa w badanej próbce.

LIPOSUKCJA – jest procedurą potocznie nazywaną odsysaniem tłuszczu, mającą na celu wymodelowanie sylwetki. Zabieg liposukcji można wykonać klasyczną metodą „mokrą” polegającą na wstrzyknięciu pod skórą specjalnego płynu, który rozbija tkankę tłuszczową co umożliwia łatwiejsze usunięcie jej unikając obfitego krwawienia. Podczas drugiej fazy zabiegu na skórze pacjentki zaznacza się obszary, które zostaną poddane odsysaniu. Podczas operacji robi się niewielkie nacięcia skóry, które umożliwiają wprowadzenie kaniuli – urządzenia ssącego. Urządzenie do liposukcji wytwarza ujemne podciśnienie, dzięki któremu lekarz może odessać rozbitą tkankę tłuszczową źródło: medifem.pl 

LUTEINA – Żeński hormon płciowy o budowie sterydowej, wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko podczas ciąży. Najważniejszy hormon wydzielany przez jajniki i jądra. Jest odpowiedzialny za możliwość zajścia w ciążę oraz za prawidłowy rozwój płodu. Zaburzenia w wytwarzaniu progesteronu przez organizm kobiety mogą być przyczyną niepłodności lub innych problemów kobiecych.

MACICA – Żeński narząd rozrodczy , jamisty, mięśniowy, kształtem przypomina gruszkę; w macicy dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka, a następnie do rozwoju płodu. Dolna część macicy (uchodząca do pochwy) nazywana jest szyjką.

MAMMOGRAFIA – Metoda badania piersi za pomocą promieni rentgenowskich. Pierś jest ściskana w specjalnym aparacie i wykonywane są jej zdjęcia. Jest to badanie przesiewowe służące wykryciu nowotworów zanim pojawią się pierwsze objawy kliniczne tej choroby. Mammografię zaleca się kobietom po 50 roku życia raz w roku, ale można wykonywać ją we wcześniejszym wieku. 

MENOPAUZA – Jest to okres w którym u kobiety nie obserwuje się miesiączki. Jeżeli ma ona charakter nauturalny związany z procesem starzenia stwierdzenie jej możliwe jest dopiero po 12 miesiącach bez krwawienia. Zmiany towarzyszące menopauzie obejmują przede wszystkim ustanie jajnikowej syntezy estrogenów oraz progesteronu.

MIĘŚNIAKI MACICY – Zaliczane są formalnie do łagodnych guzów nowotworowych. Oznacza to, że komórki mięśniowe, z których zbudowana jest macica namnażają się nadmiernie w określonym regionie narządu, tworząc guz – mięśniak. Wbrew temu, z czym większości z nas kojarzy się słowo nowotwór, mięśniaki mają charakter całkowicie łagodnych rozrostów. Często są przyczyną nieprawidłowych krwawień oraz przedłużonych i obfitych krwawień miesiączkowych, wyjątkowo rzadko mogą ulec zezłośliwieniu. 

MIOMEKTOMIA – operacja polegająca na chirurgicznym usunięciu mięśniaków macicy. W odróżnieniu od histerektomii macica zostaje częściowo lub całkowicie zachowana. Zabieg ten jest zatem wskazaniem dla kobiet, chcących urodzić w przyszłości dziecko, leczących się z powodu niepłodności lub pragnących zachować macicę z innych, nie wymienionych przyczyn. Celem operacji, oprócz zachowania zdolności rozrodczej, jest złagodzenie takich objawów jak obfite i bolesne miesiączki oraz ogólnego dyskomfortu w podbrzuszu. Obecność mięśniaków, które nie wpływają na płodność kobiety i nie dają silnych objawów bólowych, nie jest wskazaniem do operacji. Sposobów usunięcia mięśniaków jest kilka i zależą one od ich ilości, wielkości oraz umiejscowienia. Jeśli mięśniak leży podśluzówkowo i jest na tylnej ścianie macicy możliwy jest do usunięcia drogą histeroskopii. Kilka mięśniaków (do 3), wielkości do 10 cm, możliwe są do usunięcia drogą laparoskopii, natomiast większe podczas laparotomii. Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym i trwa od 45 do 90 min. Podczas operacji usunięte mięśniaki wysyłane są do badania histopatologicznego aby wykluczyć ich złośliwość. Śródoperacyjnie zakładane są szwy wchłanialne. źródło: medifem.pl 

NADŻERKA – Stan polegający na przemieszczeniu nabłonka jednowarstwowego walcowatego z kanału szyjki macicy na tarczę szyjki, która normalnie pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym.

NIEDOKRWISTOŚĆ – Spadek poziomu krwinek białych, czerwonych, płytek krwi oraz hemoglobiny. Obniżenie liczby krwinek białych, które chronią nas przed zakażeniami, to większe ryzyko infekcji Zmniejszenie poziomu hemoglobiny powoduje anemię – możesz czuć się osłabiony i senny. Obniżenie poziomu płytek krwi może powodować siniaki, krwawienia z nosa, żołądka, dróg rodnych. Stan krwi sprawdza się przez regularne badania morfologiczne.

NOWOTWÓR ŁAGODNY – (niezłośliwy),(z łacińskiego neoplasma benignum) utworzony jest z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek. Jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie wolno, rozprężająco (uciskając sąsiadujące tkanki), nie daje przerzutów, a po należytym jego usunięciu nie powstaje wznowa (ponowny rozrost nowotworu w tym samym miejscu) – jest całkowicie wyleczalny. Jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, czy też zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie np. sercu, rdzeniu kręgowym. 

NOWOTWÓR PÓŁZŁOŚLIWY – (z łacińskiego neoplasma semimalignum) jest to nowotwór o miejscowej złośliwości. Charakteryzuje się dużą masą tkankową uciskającą otoczenie, zdolnością naciekania i niszczenia otoczenia, nawrotowością, zdolnością wszczepiania. Praktycznie nie daje on przerzutów, ale zdolność ta potencjalnie w nim istnieje i może ujawnić się nieraz bardzo późno, po wielu zabiegach chirurgicznych i wznowach. Z tego względu nowotwory półzłośliwe wymagają starannego podejścia chirurgicznego z uwzględnieniem szerokich granic wycięcia. 

NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY – (z łacińskiego neoplasma malignum) wykazuje duży stopień zaburzeń w zróżnicowaniu, dojrzewaniu i budowie tkankowej oraz komórkowej. Nie posiada torebki, rośnie szybko, naciekająco, niszczy zaatakowane tkanki . Wnika do naczyń, dając przerzuty odległe drogą chłonną lub krwionośną. Nie wycięty w granicach tkanek zdrowych, daje wznowy.

ONKOGENNE TYPY HPV – Typy HPV, które mogą wywołać zmiany nowotworowe: typy HPV o wysokim ryzyku onkogennym.

ONKOGENNY – powodujący raka. Onkogenne typy HPV obecne są w 99,7% przypadków raka szyjki macicy. Podejrzewa się także ich udział w powstawaniu zmian rakowych odbytu, prącia, sromu, pochwy, a także jamy ustnej, gardła oraz przełyku.

ONKOLOGIA – (z greckiego onkos = guz) jest to nauka zajmująca się całokształtem zagadnień związanych z procesem nowotworowym. Bada przyczyny występowania, mechanizmy powstawania, sposoby zapobiegania i wykrywania oraz metody leczenia chorób nowotworowych.

PET (Pozytonowa Emisyjna Tomografia) – polega na rejestracji promieniowania powstałego podczas anihilacji pozytonów. Ich źródłem jest podany pacjentowi radiofarmaceutyk, ulegający ciągłemu rozpadowi. Substancja ta zawiera izotopy promieniotwórcze o krótkim czasie połowicznego rozpadu (większość promieniowania powstaje w trakcie badania). Badanie umożliwia ocenę zmian metabolicznych zachodzących w komórkach. Dzięki zastosowaniu zaawansowanej techniki możliwe jest otrzymanie trójwymiarowego obrazu wnętrza ciała pacjenta. 

POLICYSTYCZNE JAJNIKI – Zespół wielotorbielowatych jajników , zaburzenie endokrynne, które dotyka 10–15% kobiet w okresie reprodukcyjnym. Jest najczęstszym zaburzeniem hormonalnym u kobiet w wieku rozrodczym, a także najczęstszą przyczyną niepłodności. Objawy oraz stopień ich nasilenia różnią się bardzo pomiędzy kobietami. 

PREWENCJA – W medycynie – działania zmierzające do zmniejszenia prawdopodobieństwa zachorowania na jakąś chorobę, np. regularne badania cytologiczne.

PROGESTERON – żeński hormon płciowy o budowie sterydowej, wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko podczas ciąży. Najważniejszy hormon wydzielany przez jajniki i jądra. Jest odpowiedzialny za możliwość zajścia w ciążę oraz za prawidłowy rozwój płodu. Zaburzenia w wytwarzaniu progesteronu przez organizm kobiety mogą być przyczyną niepłodności lub innych problemów kobiecych.

PRZECIWCIAŁO – Jednym z zadań Twojego układu odpornościowego jest produkcja przeciwciał. Przeciwciała to białka, które wiążą i unieszkodliwiają bakterie oraz wirusy.

PRZEDRAKOWY – Zmiana, która może dalej postępować w kierunku rozwoju raka, jednak istnieje również możliwość jej cofnięcia się do stanu prawidłowego.

PRZERZUT – Rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych z pierwotnej lokalizacji do innego miejsca w organizmie .

PRZETRWAŁE ZAKAŻENIE – Zakażenie przetrwałe to zakażenie, z którym nie radzi sobie układ immunologiczny gospodarza. W przypadku HPV zakażenie przetrwałe definiuje się jako zakażenie wykrywane w co najmniej dwóch kolejnych badaniach wykonywanych co 6 miesięcy. Przetrwałe zakażenie onkogennymi typami HPV może prowadzić do powstania raka szyjki macicy. 

RADIOTERAPIA – Metoda leczenia nowotworów złośliwych wykorzystująca niszczące działanie promieniowania jonizującego. Polega na wytworzeniu za pomocą promieniowania jonizującego (fotonowego, elektronowego, promieniowania izotopów promieniotwórczych) toksycznych elementów rozkładu wody komórkowej na zasadzie procesu zwanego radiolizą. Im szybszy wzrost nowotworu (związany z ilością podziałów) tym większy efekt toksyczny. Radioterapię dzieli się na teleradioterapię i brachyterapię. Pierwsza polega na naświetlaniu chorego miejsca z pewnej odległości. Jest ona najczęściej używana do zwalczania raka. Brachyterapia polega na umieszczeniu źródła promieniowania w chorych tkankach, np. w guzie lub jego okolicy. Promienie atakują nowotwór z bliska.

RAK – Choroba, w której komórki zmieniają się w sposób nieprawidłowy i dzielą się w sposób niekontrolowany. Komórki raka mogą pozostawać w jednym miejscu‚ przenikać do okolicznych tkanek lub rozprzestrzeniać się do odległych części ciała z prądem krwi lub poprzez układ limfatyczny.

RAK GRUCZOŁOWY – Nowotwór rozwijający się z komórek gruczołowych. W obrębie szyjki macicy rak gruczołowy powstaje na ogół w kanale szyjki, w przeciwieństwie do raków płaskonabłonkowych wykrywanych częściej w obrębie tarczy szyjki macicy. Zmiany gruczołowe zlokalizowane są na ogół głębiej w obrębie komórek podstawnych nabłonka, są w związku z tym trudniejsze do wykrycia i mogą pozostać niedostrzeżone w czasie tradycyjnych badań przesiewowych lub kolposkopii, przeprowadzonej po wykryciu w badaniu screeningowym atypowych komórek gruczołowych lub przedinwazyjnego raka gruczołowego. 

RAK INWAZYJNY – Etap rozwoju raka, w którym komórki nowotworowe mnożąc się w sposób niekontrolowany zajmują całą grubość nabłonka i przekraczają (naciekają) błonę podstawną, oddzielającą nabłonek od podścieliska. Gdy głębokość nacieku (penetracji poza błonę podstawną) nie przekracza kilku milimetrów mówimy o raku z mikroinwazją. Zwiększanie się głębokości nacieku i dalsze mnożenie się komórek nowotworowych powoduje naciekanie naczyń limfatycznych, co prowadzić może do ich przeniesienia prądem limfy do węzłów chłonnych i do rozwoju przerzutów nowotworowych.

RAK PRZEDINWAZYJNY – Wczesna postać raka cechująca się brakiem naciekania (komórki rakowe występują tylko w obrębie nabłonka).

RAK SZYJKI MACICY – Pierwotny nowotwór złośliwy szyjki macicy. Inwazyjnego raka szyjki macicy poprzedza stan zwany wewnątrznabłonkową neoplazją szyjki macicy (ang. cervical intraepithelial neoplasia, CIN, dawniej określany jako dysplazja szyjki macicy albo rak przedinwazyjny). Zakażenie ludzkim wirusem brodawczaka (HPV) jest koniecznie do rozwinięcia się raka szyjki macicy. 

REGRESJA – cofanie się. Regresja nowotworu – zmniejszenie masy guza pod wpływem leczenia. 

REMISJA – Przejściowe ustąpienie lub zahamowanie objawów chorobowych.

RESEKCJA – usunięcie, wycięcie.

REZONANS MAGNETYCZNY – Wykorzystuje do tworzenia obrazu sygnał emitowany przez wibrujące w polu magnetycznym jądra wodoru zawarte w cząsteczkach wody w ciele ludzkim. Każda najmniejsza różnica w zawartości wody w tkance powoduje różnicę emitowanego sygnału. Skaner rezonansu magnetycznego rejestruje energię emitowaną jako falę radiową i przetwarza ją w obraz tkanki umożliwiając rozpoznanie patologii we wcześniejszym niż inne metody stadium. 

RFA – radiotermoablacja, niszczenie tkanek nowotworu za pomocą ciepła, uzyskiwanego w wyniku przepływu prądu o wysokiej częstotliwości.

ROZMAZ PAP – Badanie przy użyciu \”rozmazu Pap\” pozwala wykryć obecność zmienionych komórek w obrębie szyjki macicy. Jest to podstawowa metoda badań przesiewowych szyjki macicy na świecie. Nazwę zawdzięcza patologowi, który ją opracował – dr George Papanicolaou.

SIL – ang. squamous intraepithelial lesion – zmiana sródpłaskonabłonkowa. Określenie charakteryzujące nieprawidłowy wynik badania cytologicznego w systemie Bethesda (patrz wyżej). Mówi o obecności zmian dysplastycznych niskiego stopnia (L-SIL –low grade SIL) odpowiadających dysplazji niskiego stopnia (= CIN 1, patrz wyżej) lub wysokiego stopnia (H-SIL – high grade SIL), co odpowiada dysplazji średniego i wysokiego stopnia (= CIN 2 i CIN 3, patrz wyżej). Rozpoznanie SIL najczęściej stanowi wskazanie do wykonania badania kolposkopowego (patrz kolposkopia). 

SKRINING ONKOLOGICZNY – badanie przesiewowe populacji osób bez objawów choroby celem wykrycia wczesnej postaci danego nowotworu i zmniejszenia umieralności na ten nowotwór.

STREFA PRZEJŚCIOWA – Część szyjki macicy, gdzie komórki nabłonka walcowatego zastępowane są komórkami nabłonka płaskiego. 

SYSTEM KLASYFIKACJI BETHESDA – System klasyfikacji wyników badań cytologicznych, z uwzględnieniem rozpoznania oraz bardziej szczegółowej, opisowej oceny pobranego materiału. 

SYSTEM KLASYFIKACJI CIN – System polegający na klasyfikacji na podstawie histologicznego zaawansowania zmian przedrakowych szyjki macicy

SZCZEPIENIE – Szczepienie lub immunizacja zazwyczaj wykonywane poprzez podanie szczepionki, która sprawia, że układ odpornościowy produkuje przeciwciała, chroniące np. przed chorobami zakaźnymi.

SZYJKA MACICY – Dolna część macicy‚ która otwiera się do pochwy.

TEST PAPANICOLAOU – Badanie przesiewowe polegające na pobraniu wymazu z szyjki macicy a następnie poddaniu go ocenie pobranego materiału komórkowego w celu wykrycia nieprawidłowości. 

TKANKA – Grupa komórek, które współpracują ze sobą wykonując określoną funkcję. 

TOKSOPLAZMOZA – Choroba wywołana przez pierwotniaki Toxoplasma gondii. Często przebiega bezobjawowo, ale może w skrajnych przypadkach prowadzić do chorób zagrażających życiu. Toksoplazmozą ludzie najczęściej zarażają się od kotów (poprzez kał), ale także jedząc surową lub niedogotowaną wieprzowinę, baraninę lub wołowinę. Szczególnie niebezpieczne jest zachorowanie na toksoplazmozę w trakcie ciąży. Pierwotniaki przedostają się przez łożysko do płodu wpływają na jego rozwój, mogą doprowadzić nawet do obumarcia płodu. W trakcie trwania ciąży wykonywane są obowiązkowe badania na obecność przeciwciał toksoplazmozy.

TORBIEL JAJNIKA – Otorbiona zmiana w jajniku wypełniona płynem lub substancją półpłynną. Może występować pojedynczo lub po kilka. Jest wiele typów torbieli. Najczęściej spotykane są torbiele czynnościowe – spowodowane zmianami hormonalnymi. 

TRACHELEKTOMIA – Trachelektomię wykonuje się u młodszych kobiet z wczesnym stadium raka szyjki macicy (z guzem mniejszym niż 2–3 cm). Radykalna trachelektomia jest zabiegiem chirurgicznym, w czasie którego usuwa się szyjkę, górna część pochwy, przymacicza (tkanki wokół dolnego bieguna macicy) i węzły chłonne macicy. Nie usuwa się macicy i jajników dlatego można rodzic. Ten sposób leczenie wprowadzono niedawno w ośrodkach onkologicznych na świecie. Wykonuje się go przezpochwowo i laparoskopowo. 

UKŁAD ODPORNOŚCIOWY – Układ odpornościowy to układ obronny organizmu, który chroni go przed chorobami wywołanymi przez bakterie, wirusy itp. 

ULTRASONOGRAFIA – Zwana w skrócie USG. Badanie wykorzystujące ultradźwięki. Polega ono na analizie echa powstającego na skutek odbicia wiązki ultradźwięków wysyłanych przez specjalną głowicę od struktur i tkanek znajdujących się na drodze rozchodzenia się ultradźwięku. Jest to badanie bezbolesne, nieinwazyjne, bezpieczne i krótkie. Stosuje się je głównie do badania jamy brzusznej, miednicy i serca. 

USG DOMACICZNE – (przezpochwowe,transwaginalne), umożliwia wykrycie wszelkich nieprawidłowości w budowie narządów rodnych. USG przezpochwowe to też jedyna metoda rozpoznania raka jajnika, gdy nie daje on jeszcze żadnych objawów i jest wyleczalny. Warto robić USG domaciczne co dwa lata.Wykonuje się je też w przypadku patologii wczesnej ciąży, np. gdy grozi ci poronienie albo masz ciążę pozamaciczną, a także w ocenie niewydolności szyjki macicy, szczególnie jeśli grozi ci przedwczesny poród. 

USG GINEKOLOGICZNE – To badanie wykonywane metodą przezbrzuszną lub dopochwową. Jest ono niezwykle przydatne przy podejrzeniu lub pewności występowania wszelkich problemów ginekologicznych, jak również do oceny wczesnej, kilkutygodniowej ciąży. USG ginekologiczne wykonuje się najczęściej głowicą dopochwową, która dużo dokładniej niż zwykłe USG (przez powłoki brzuszne) pozwala ocenić strukturę trzonu macicy, szyjkę macicy, kształt macicy, jej powierzchnię i położenie w miednicy małej, grubość endometrium czyli błonę śluzową jamy macicy w najgrubszym miejscu oraz jajniki i ich okolicę. Niepokój powinny wzbudzać twory torbielowate lub torbielowato-lite jajnika. Mięśniaki macicy są dość łatwo dostępne badaniu aparatem USG.

WAGINOZA BAKTERYJNA MACICY – Infekcja pochwy wywołana bakteriami, najczęściej beztlenowymi. Towarzyszą jej szarobiałe upławy o przykrym tzw. rybim zapachu. Nieleczona waginoza bakteryjna pochwy może prowadzić do zapalenia błony śluzowej macicy, zapalenia narządów miednicy mniejszej, zwiększa też ryzyko infekcji dróg moczowych.

WIRUS HPV NISKIEGO RYZYKA – Typ HPV którego zdolność do wywoływania zmian nowotworowych jest mała lub jest on jej pozbawiony. Klasycznie za typy niskiego ryzyka uważa się m.in. typ 6 i 11,oraz 42, 43, 44 – to typy związane z powstawaniem kłykcin konczystych (brodawek płciowych), które nie powodują istotnego zwiększenia ryzyka rozwoju raka u osób zakażonych. 

WIRUS HPV WYSOKIEGO RYZYKA – Kilkanaście typów HPV dla których udowodniono, że przewlekłe zakażenie może prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy. Najwyższe ryzyko raka wiąże się z przewlekłymi zakażeniem m.in. typami 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68.

ZAKAŻENIE (infekcja) – Inwazja i namnażanie się mikroorganizmów (patogenów) w organizmie. Mikroorganizmami mogą być bakterie‚ wirusy‚ pierwotniaki i grzyby (np. drożdżaki).